Αυτισμός

Η θεραπευτική ομάδα του Πράξις και Λόγος αποτελείται από έμπειρο προσωπικό (λογοθεραπευτές, εργοθεραπευτές, ψυχολόγος, ειδικός παιδαγωγός) εξειδικευμένο στις μεθόδους της θεραπείας του αυτισμού.

ΑΥΤΙΣΜΟΣ – 10 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ 10 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Ο αυτισμός αποτελείται από ένα ευρύ φάσμα διαταραχών οι οποίες χαρακτηρίζονται από α. διαταραγμένη ανάπτυξη στην κοινωνική αλληλεπίδραση και επικοινωνία και β. περιορισμένα ενδιαφέροντα και επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές (στερεοτυπίες). Για να χαρακτηρισθεί ένα παιδί ως παιδί με αυτισμό πρέπει απαραίτητα να παρουσιάζει συμπτώματα και από τις δύο ομάδες, τα συμπτώματα αυτά να εμφανίζονται κατά την πρώιμη αναπτυξιακή περίοδο (πριν τους 24 μήνες), τα συμπτώματα να προκαλούν κλινικά σημαντικό έλλειμμα στον κοινωνικό τομέα ανάπτυξης, στη συμπεριφορά και σε άλλους τομείς λειτουργίας του παιδιού και τέλος, τα συμπτώματα να μην οφείλονται σε έλλειμμα νοημοσύνης ή σε γενικευμένη αναπτυξιακή καθυστέρηση. Άλλα χαρακτηριστικά όπως προβληματικές διατροφικές συνήθειες, αισθητηριακές δυσλειτουργίες και κινητικές ελλείψεις, συναντώνται στον αυτισμό αλλά δεν είναι απαραίτητα για τη διάγνωσή του. Επίσης ο αυτισμός πολύ συχνά συνυπάρχει με άλλες διαταραχές όπως τη Γλωσσική Διαταραχή και τη Διαταραχή στη Νόηση.

Τα συμπτώματα του αυτιστικού φάσματος είναι διάχυτα και επίμονα. Εμφανίζονται στην κοινωνική και τη μη λεκτική επικοινωνία (π.χ. το παιδί μπορεί να μη μιλάει καθόλου, να μη γυρίζει όταν του μιλάνε ή να μη δείχνει αυτό που θέλει), στην κοινωνική αλληλεπίδραση (π.χ. το παιδί μπορεί να μην παίζει με συνομηλίκους του, να μη χρησιμοποιεί κοινωνικές συμβάσεις, κ.ά.), και σε περιορισμένες, επαναλαμβανόμενες και στερεοτυπικές συμπεριφορές, ενδιαφέροντα και δραστηριότητες (π.χ. εμμονές με συγκεκριμένα αντικείμενα και ρουτίνες, υπερ-ευαισθησία ή υπο-ευαισθησία σε αισθητηριακά ερεθίσματα όπως ήχους, υφές και φώτα).
Στο φάσμα του αυτισμού περιλαμβάνονται παιδιά τα οποία, πέρα από τα κοινά χαρακτηριστικά τα οποία διαθέτουν, μπορεί να είναι αρκετά διαφορετικά μεταξύ τους σε νοημοσύνη, λόγο-ομιλία, συμπεριφορά, κινητικές δεξιότητες, κ.ά. Έτσι κάποια παιδιά με αυτισμό μπορεί να είναι ιδιαίτερα έξυπνα ενώ κάποια άλλα να έχουν νοημοσύνη σημαντικά πιο χαμηλή από το μέσο όρο για την ηλικία τους. Επίσης κάποια παιδιά μπορεί να μη μιλάνε καθόλου και άλλα να έχουν εξαιρετικά ανεπτυγμένο λόγο.
Τα περισσότερα παιδιά με αυτισμό εκδηλώνουν συμπτώματα μέσα στα δυο πρώτα χρόνια της ζωής τους. Μερικές φορές τα συμπτώματα αυτά καλύπτονται με κάποιο τρόπο και δεν είναι πολύ εμφανή έως αργότερα. Η διάγνωση όμως μπορεί να γίνει με υψηλό βαθμό εγκυρότητας από την ηλικία των 24 μηνών.
Τα πιο συχνά από τα χαρακτηριστικά τα οποία μπορεί να παρατηρήσει ένας γονιός τα πρώτα δύο χρόνια της ζωής του παιδιού είναι:
– το παιδί δεν κάνει χειρονομίες για να επικοινωνήσει, όπως π.χ. να δείχνει με το χέρι, κατά τους πρώτους 12 μήνες.
– δεν παίζει συμβολικό παιχνίδι.
-δε χρησιμοποιεί το βλέμμα του για να τραβήξει την προσοχή των άλλων και δεν κοιτάει όταν του μιλάνε.
-δεν συνδυάζει την προσοχή του σε δραστηριότητες και αντικείμενα την ίδια στιγμή με τους άλλους.
-δε βαβίζει (δεν παράγει ήχους όπως π.χ. «μπα-μπα») κατά τους πρώτους 12 μήνες.
-έχει μεγάλη καθυστέρηση στο λόγο και την ομιλία.

Να σημειώσουμε ότι αυτά τα χαρακτηριστικά δεν παραπέμπουν αποκλειστικά σε αυτιστική διαταραχή και χρήζουν περαιτέρω αξιολόγησης.

Ο αυτισμός δεν θεραπεύεται, ωστόσο μπορούν να αντιμετωπισθούν οι επιμέρους ελλείψεις και τα προβλήματα που τον συνοδεύουν. Όσο πιο νωρίς ξεκινήσει το θεραπευτικό πρόγραμμα τόσο καλύτερη είναι η πρόγνωση για την αποκατάσταση του παιδιού.
Υπάρχουν πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις και μέθοδοι για την αντιμετώπιση του αυτισμού. Μερικές από αυτές είναι η TEACCH, η SCERTS, η Floortime, η ABA, η RDI και η PECS. Δεν είναι αποδεδειγμένο ότι κάποια από αυτές είναι περισσότερο ή λιγότερο αποτελεσματική ενώ συχνά είναι καλύτερο να χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό μεταξύ τους.
Μην ξεχνάμε ότι τα παιδιά δεν είναι όλα ίδια μεταξύ τους ούτε έχουν όλα τις ίδιες ανάγκες. Το κάθε θεραπευτικό πρόγραμμα πρέπει να είναι σχεδιασμένο με σεβασμό προς το συγκεκριμένο παιδί και το οικογενειακό του περιβάλλον.

Μπορούμε να απευθυνθούμε σε δημόσια και ιδιωτικά θεραπευτικά κέντρα με εξειδικευμένο για τον αυτισμό προσωπικό (ψυχολόγοι, λογοθεραπευτές, εργοθεραπευτές, ειδικοί παιδαγωγοί, παιδοψυχίατροι, κ.ά.).
Όπως αναφέραμε και πριν, τα παιδιά με αυτισμό έχουν μεταξύ τους διαφορετικές ικανότητες. Έτσι πολλά από αυτά μπορούν να μάθουν να διαβάζουν και να γράφουν με τη βοήθεια εξειδικευμένων θεραπευτών, ενώ για κάποια άλλα αυτό δεν είναι εφικτό.
Τα περισσότερα παιδιά με αυτισμό αναπτύσσουν λεκτική επικοινωνία, μαθαίνουν δηλαδή να μιλούν με τη βοήθεια εξειδικευμένου λογοθεραπευτή. Σε σπανιότερες περιπτώσεις τα παιδιά αυτά δεν αποκτούν ποτέ ομιλία αλλά επικοινωνούν με κάποιο εναλλακτικό τρόπο όπως ειδικούς πίνακες με εικόνες, ηχητικά συστήματα κομπιούτερ κ.ά.

Τα «υψηλά λειτουργικά» παιδιά με αυτισμό μπορούν να ενταχθούν με επιτυχία στα γενικά δημοτικά σχολεία. Σε αυτές τις περιπτώσεις συνήθως το παιδί συνοδεύεται στην τάξη από κάποιον βοηθητικό παιδαγωγό (παράλληλη στήριξη) πού είτε παρέχεται από το ελληνικό δημόσιο, είτε προσλαμβάνεται από την οικογένεια του παιδιού, πληρώνεται δηλαδή ιδιωτικά. Εάν το παιδί δεν είναι σε θέση να παρακολουθήσει το γενικό δημοτικό σχολείο, εντάσσεται σε δημόσιο ειδικό σχολείο.